دسترسی ها

بیرینجی بؤلوم – فولکلورون تعریفی
پایگاه خبری توران :خالقین مادی و معنوی کولتورونو موعیّن مئتوْدلارلا ترتیب ائدیب، آراشدیران علم قوْلونا فولکلور دئییلیر.
فولکلور سؤزو ایلک دفعه میلادی ۱۸۴۶ – جی ایلده اینگیلیسلی عالیم ویلیام جی تامز( ۱۸۰۳ – ۱۹۵۵ ) طرفیندن ایشله‏ نیلمیشدیر. بو سؤز ایکی کلمه‏ دن اوْلوشموشدور: ( فولک – folk ) خالق معناسیندا و ( لور – lore ) بیلیک و علم معناسیندا، دئمه‏ لی فولکلور سؤزو، خالق بیلگیسی، ائل بیلگیسی آنلامیندادیر.
آذربایجان فولکلور شوناسلاری فولکلور سؤزو یئرینه بعضا ( خالق یارادیجیلیغی ) ایصطیلاحیندان فایدالانیرلار. تورکیه‏ ده ایسه ( خالق بیلگیسی Halk bilgisi ) عینی آنلامدا ایشله‏ نیر.
ایران آراشدیرماچیلاری ایسه فارسجا یازدیقلاری اثرلرده فرهنگ عوام، فرهنگ توده، فرهنگ مردم، فرهنگ عامیانه ترمینلرین ( ایصطیلاحلارین ) ایشلدرلر. آنجاق بوگون دونیانین بیر چوخ اؤلکه ‏لرینده اوْلدوغو کیمی آذربایجاندا ( ائله‏جه‏ ده تورکیه‏ ده ) داها چوخ فولکلور سؤزو ایشله-‏ نمکده‏ دیر.
فولکلور و باشقا علملر
فولکلورون سرحدلرینی ترسیم ائتمک چتین ایشدیر. بونونلا بئله بیر پارا عالیملر چالیشمیشلار فولکلور اوچون موعیّن بیر ساحه تثبیت ائتسینلر.
اتنولوژی و فولکلور علملری تمامیله ایچ – ایچه‏ دیر. فولکلور، اتنولوژی علمی ایچینده اؤزونه مخصوص بیر مئتوْدلارلا آراشدیریلا بیله‏ ن گئنیش بیر قوْلدور. عینی حالدا فولکلورا عایید مبحثلر بعضا باشقا علملر ساحه‏ سینه‏ ده کئچیر. او جومله‏ دن دیلچیلیک، آرکئولوژی، سوسیولوژی، آنتروپولوژی علملری. هابئله تاریخ‏چیلر، ادبیات‏چیلار و اینجه صنعت عالیملریاؤز تحقیقی ایشلرینده، یادا بدیعی ( هونری ) یارادیجیلیقلاریندا تئز – تئز فولکلورا اساسلانیر، اوندان فایدالانیر.
فولکلورو ایکی بؤیوک ساحه‏ یه بؤلمک اولار:
مادی فولکلور و معنوی فولکلور
مادی فولکلور
مادی فولکلوردا بوتون مادی گؤرونوشو اولان خالق یارادیجیلیغیندان ( گؤره‏ نکلردن ) بحث اولونار. مثلا: ایش آلتلری ( جهره ، کوتان ، بوغچو ، جوت ، اره و دییرمان و …)
گئییملر ( پالتار، جوراب، باشماق ، بؤرک ، آرخالیق ، کوله جه، یایلیق، چاریق، کوزم، کورک، کپنک و …)
موسیقی آلتلری ( ساز، ناغارا، کامانچا، تار، قره‏ نئی، قوشا ناغارا، قاوال، زورنا، بالابان، قارمان و …)
ائو اشیالاری ( قاب، قاشیق، چاناق، گویوم، ساج، کورسو، کوزه، سهنگ، وردنه، اوخلو و …)
یئمه‏ کلر(آشلار، دولمالار، پیلاولار، شوربالار، کبابلار و …)
بزه‏ کلر( بیلرزیک، بویون باغی، قول باغی، سیرغا، اوزوک و …)
دؤشه ‏ملر( خالچا، کیلیم، ورنی، کئچه، جئجیم، فرش، حصیرو …)
حرب آلتلری ( قیلینج، قارغی، چوماق، اوخ، یای، ساپان، قمه، خنجر، مازالاق، فیرفیرا و …)
معمارلیق عونصورلری
معنوی فولکلور
معنوی فولکلوردا خالقین معنوی ساحه‏ده‏ کی یارادیجیلیغیندان سؤز گئدر، اوندا خالقین اینانجلاری، عادت، عنعنه‏ لری، آیری – آیری علم ساحه‏ لرینده الده ائتدیگی بیلگیلری و بیرده اونون بدیعی ( هونری ) یارادیجیلیغی یئر آلیر. خالق ادبیاتی ، رقصلر، خالق موسیقی‏سی، خالق تئاتری و … معنوی فولکلورون ساحه‏ لریندندیر.
معنوی فولکلوردا خالقین دونیا گؤروشو، ایده‏ آللاری، آرزی و ایستکلری، حیات تجربه ‏لری اؤز انعکاسینی تاپمیشدیر.
رقصلر
رقصلریمیز، خالق موسیقی‏سی ایله باغلیدیر. رقصلر توی، بایرام، شنلیک لرده ایفا اولونار. آذربایجان رقصلرینده اوْو اوْولاما، جنگ ائتمه، آت چاپما، ساز چالما، اوخ آتما و بو کیمی موزون حرکتلر اؤزونو گؤسترمکده ‏دیر.
هالای، یاللی، جرمان و … بو کیمی رقصلر ایش و مراسیملرله علاقه‏ ده یارانمیشدیر. رقصلر ایفا طرزینه گؤره موختلیف‏دیر، ایتی، آستا، کوتله‏ وی ، قروپ، قوشا و تک رقصلر وار.
عوموما میللی سازلارین موشایعتی ایله ایفا اولونور و میللی گئییملرین ده بو رقصلرده اؤنملی یئر توتماقدادیر.
رقصلریمیزین سجیه‏ وی خصوصیتلرینه گلدیکده، دئمک اولارکی آذربایجان رقصلرینین قهرمانلیق هاواسیندا، اویناق و شاد اولماقلا برابر متانتلی و ووقارلی طرزده ایفاسی، اونون باریز صیفتلریندندیر.
خالق موسیقی‏سی
آذربایجاندا چوخ یایغین موسیقیلر: ماهنیلار، عاشیق هاوالاری، رقص هاوالاری و موغاملاردیر.
دونیانین بیر پارا خالقلاریندا ( مثلا : روسلار، گورجولر، ماجارلاردا) چوخ سسلی‏لییک، آذربایجاندا ایسه تک سسلی‏لیک سجیه‏ ویدیر.آذربایجان موسیقی‏سی دونیا سوییه‏ سینده چوخ چئشیدلی‏لییی، رنگارنگ‏لییی،اورگه یاتیملی‏لیغینا گؤره أن گؤزل موسیقیلر سیراسیندا یئر توتور.
خالق تئاتری
آذربایجان فولکلوریک تئاتریندا قدیم تاریخه مالک اولان سایاچی، کوسا گلین دبلرینه ایشاره ائتمک اولار. سونرالار اورتا عصرلرده، خان – خان ،کئچل ( کوفله ، کوفله )، موجسمه، دییرمانچی بابا، آیی اویونو، ها باخدی، باخدی، باخدی و … نوماییشلریندن آد آپارماق اولار.
شبئه ده عاشورا حماسه‏ سینه حصر اولونان نوماییشدیر. اورتا عصرلرده آذربایجاندا یارانمیش سونرالار گئنیش میقیاسدا بوتون شیعه مذهبلی خالقلار او جومله ‏دن فارسلار، گیلک‏لر، لورلار و شیعه عربلر آراسیندا یاییلمیشدیر.
بونلاردان باشقا اوشاق فولکلوروموزدا مندیل – مندیل کیمی اویونلاردا و عاشیقلارین ایفالاریندا دا تئاتر عونصورلری اؤزونو گؤستریر.
آردی وار…

تهیه و تنظیم : الهام عبادی ( دبیر سرویس تورکی )