دسترسی ها

این عزاداری ها که به حرمت به سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین (ع) قرن هاست که در میان شیعیان آذربایجان برگزار می شود؛ نمادی از اعلام انزجار به ظلم و بی عدالتی و وفاداری به خاندان آل محمد (ص) است.

همان گونه که قهرمان مشروطیت ایران ستارخان در برابر پیشنهاد ژنرال کنسول روس در تبریز که به وی تقاضای تسلیم شدن می ‌داد و در برابر آن مصونیت وی را تضمین می‌کرد، چنین گفت: «من می‌خواهم هفت دولت زیر سایه بیرق امیرالمومنین علیه السلام باشد، شما می‌خواهید من زیر بیرق روس بروم، هرگز چنین کاری نخواهم کرد.» چون ستارخان به حضرت ابوالفضل العباس (ع) ارادت ویژه ای داشت و با زبان روزه به میدان می‌رفت.

مثال بارز دیگر لشکر ۳۱ عاشورا در خلال دوران دفاع مقدس تشکیل شد و نیروهای آن از استان‌های آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، زنجان و اردبیل تامین می‌شد و در همین لشگر بود که جوانان غیور آذربایجان به تاسی از ائمه اطهار (ع) و با بستن سربند یا حسین و یا ابوالفضل علمدار، شجاعانه به عرصه نبرد می تاختند و شهادت یاران امام سوم شیعیان را الگویی برای خود می پنداشتند.

بر اساس این گزارش، تمام شهرها و روستاهای استان رنگ عاشورایی به خود گرفته، مردم عزادار از صبح امروز در قالب هیات ها و دسته های عزاداری از نقاط مختلف شهر به راه افتاده و با سینه زنی، زنجیرزنی و مرثیه سرایی و نوحه خوانی درمسیرهای اصلی و فرعی، یاد و خاطره حضرت سیدالشهدا (ع) و یاران باوفایش را گرامی داشتند.

یکی دیگر از مراسم باشکوهی که در ایام عزاداری امام حسین(ع) در ایران نیز با الگو گیری از تبریز برگزار می‌شود، مراسم «شاه حسین» است این آیین که در لهجه محلی به آن «شاخسی» می‌گویند، از چند روز قبل از محرم شروع می‌شود و تا ظهر عاشورا ادامه پیدا می‌کند.

در این مراسم عزاداران سیاه‌پوش کنار یکدیگر می‌ایستند و با قرار دادن یک دستشان پشت کمر دیگری، زنجیره‌ای انسانی تشکیل می‌دهند. سپس با دست دیگر چوبی مخصوص را در مسیر سر تا پای خود حرکت می‌دهند. این حرکات همراه با نوای «شاه حسین» (شاخسی) و «وای حسین» (واخسی) عزاداران است. آیین شاه حسین، رفتاری نمادین است؛ گویا عزاداران در حال عزیمت به کربلا و قرار گرفتن در کنار یاران امام حسین(ع) هستند.

نوحه های ترکی که از جمله مرثیه های با سوز و گداز در بین شیعیان آل علی (ع) بشمار می رود که حتی غیر آذری زبانان نیز به سبب شور داغ و دردی که دارد، اشتیاق به شنیدن آن دارند تا چند صباحی به یاد مظلوم کربلا اشک ماتم ریخته و سوگواری کنند.

همچنین نماز ظهر عاشورا به یاد آخرین نماز سیدالشهدا(ع) بلافاصله پس از طنین اذان بر اساس پیامی که اباعبدالله حسین(ع) به یاران خود در میدان جنگ و پس از آن با خون خود به شیعیان داشتند، برپا شد.

آذربایجانی ها اعتقاد ویژه ای به اطعام از سفره ابا عبدالله الحسین (ع) دارند از این رو احسان دادن و ادای نذر در این ماه از جمله رسم های مردم این خطه است و معمولا از غذاهای پخش شده و نذری در این ایام برای بیماران خود به تبرک می برند.

بستن پارچه بر علم های دسته های عزاداری، قربانی کردن گاو و گوسفند در مقابل دسته های زنجیرزنی و سینه زنی، پخش غذا، شیر، شربت و شله زرد و اهدای خون به جای قمه زنی از دیگر احسان ها و نذرهای ستودنی در ایام سوگ حسین بن علی(ع) است.

آیین‌های عزاداری تیمچه مظفریه تبریز، مشعل گردانی روستای شیشوان عجب‌شیر، تخته زنی روستای فیروز سالار آذرشهر، شاخسی- واخسی(شاه حسین- وای حسین) تبریز، علم‌گردانی روستای سیه سران جلفا، شبیه‌خوانی شهر بخشایش، علم بندی شهرستان مراغه و شمع گذاری (شمع پایلاما) از جمله آیین‌های عاشورایی هستند که تاکنون از آذربایجان شرقی در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده‌اند.

بر اساس این گزارش مراسم عاشورای سال ۱۴۴۵ هجری قمری امروز(جمعه ۶ مردادماه ۱۴۰۲ هجری شمسی) نیز در کهن دیار تبریز برگزار شد و به قول عامیانه بر اساس حکمت پروردگار مشخص نیست که تا سال دیگر زنده باشیم یا نه؟ اما کاشکی بتوانیم در تمامی لحظات عمرمان حسینی بیندیشیم، حسینی عمل کنیم و حسینی بمانیم تا شاید سعادتی یابیم تا ارباب در محشر کبری شفاعتمان کند.

رهبر معظم انقلاب حضرت آیت الله خامنه ای طی روز ۲۲ خرداد ماه ۱۳۹۱ در بخشی از بیاناتشان با اقشار مختلف مردم فرمودند: «درس حسین‌بن‌علی علیه‌الصّلاهوالسّلام به امّت اسلامی این است که برای حقّ، برای عدل، برای اقامه‌ عدل، برای مقابله‌ با ظلم، باید همیشه آماده بود و باید موجودی خود را به میدان آورد؛ در آن سطح و در آن مقیاس، کار من و شما نیست؛ امّا در سطوحی که با وضعیّت ما، با خُلقیّات ما، با عادات ما متناسب باشد چرا؛ باید یاد بگیریم.».