از ابتدای قرن نوزدهم توجه به مسائل شهری شکل جدیدتری به خود گرفته است، زیرا رشد صنعت موجب گسترش شهرها شد و البته این رشد یکی از ویژگی‌های عصر کنونی روند رو به رشد شهرنشینی و خاصیت کشورهای در حال توسعه است.
رشد شهرنشینی همراه با گسترش شهرها از نظر وسعت و افزایش جمعیت بوده و موجب ایجاد بافت‌ها و ترکیب‌های مختلف شهری شده است، به شکلی که روند این سرعت از ظرفیت و توانایی دولت و شهرداری‌ها در گسترش زیرساخت‌ها، ارائه خدمات و ایجاد اشتغال برای شهروندان پیشی گرفته و پیامدهای منفی، شهر را با چالش‌های متعددی ازجمله حاشیه‌نشینی روبه‌رو ساخته است.
از آنجایی‌که حاشیه‌نشینی پدیده‌ای است که به‌دنبال تحولات ساختاری و بروز مسائل و مشکلات اقتصادی و اجتماعی مانند مهاجرت‌های بیش از حد از روستا به شهر پدیدار شده، برای سامان‌دهی این پیامدها، شهر نیازمند شرایط متعدد است که مهم‌ترین آن ایجاد مدیریت مطلوب برای اداره شهرها در الگوی غالب آن یعنی شهرداری و شورا است.
شهرداری‌ها و شوراها به‌عنوان مدیران شهر نقش کلیدی در سامان‌دهی حاشیه‌نشینی به عهده دارند و می‌توانند با ایجاد تسهیلات و رفاه اجتماعی، جلوگیری از قالبی شکل گرفتن کالبد شهرها، ایجاد ساختار قانونمند تشکیلاتی و رعایت کاربری زمین در این امر موفق باشند.
البته می‌توان با ایجاد تسهیلات اجتماعی برای تمام اقشار جامعه فرصت‌ها را به حداکثر رساند و محیط شهری را در جهت ارزش‌های فرهنگی و انسانی ارتقا بخشید.
برای تحقق این عملکرد ،شوراها و شهرداری‌ها باید مدیریتی مناسبی بر پایه جلب مشارکت مردم داشته باشند تا از این طریق از توسعه فضایی و کالبدی شهر جلوگیری کنند.
محاسبات اولیه زلزله شناسی گسل تبریز، دوره بازگشت زلزله های بزرگ بالای ۷ ریشتر را حداکثر دویست سال نشان می دهدوبا بیان اینکه تبریز در هزار و دویست سال اخیر بر اثر زلزله های مهیب چند بار ویران شده که معروفترین اثر خرابی تبریز ارک علیشاه می باشدو با توجه به اینکه از آخرین زلزله بزرگ و مخربی که در سال ۱۷۸۰ میلادی در تبریز رخ داده بیش از دویست سال گذشته و با علم به شواهد و قراینی چون زلزله های اهر، ورزقان و خرده زلزله های اطراف میشو، تیکمه داش و بستان آباد که فعال بودن گسل منطقه را نشان می دهند، می توان انتظار داشت در آینده زلزله بزرگی در منطقه تبریز رخ دهد و بعید نیست زلزله احتمالی آینده بزرگتر از شش درجه بوده و بسیار نزدیک به ۷ درجه در مقیاس امواج درونی زمین باشد.
لذا درجه ریسک مناطق در مناطق کوهپایه عینالی زیاد و به طرف جنوب تبریز به تدریج ریسک کمتر می شود. لذا لزوم توجه به توسعه شریان های حیاتی تبریز، مدیریت بحران قبل از وقوع زلزله، توجه به آسیب پذیری منازل موجود در بافت فرسوده و حاشیه ای، مدرسه ها و خصوصاً بیمارستان ها جدی است.
بینید فروریختن یک ساختمان در تهران و یا وقوع زلزله ای در یک استان کل کشور را درگیر کرده و اوضاع طوریست که از ورزقان نیروی امدادی به تهران می رود. حال شما اوضاع شهرستان ها را پیش بینی کنید.
آیا بهتر نیست از مسئولان شهری مان بپرسیم چه اقدامات احتیاطی و پیشگیرانه در مدیریت بحران زلزله احتمالی انجام داده اند تا در صورت وقوع یک زلزله متوسط حدود شش درجه ای و ریزش بافت های فرسوده شهری در مرکز شهر حداقل خسارت را داشته باشیم؟
- نویسنده : بهرام محمودی - مهندسی فناوری معماری، طراحی و نوسازی بافت های فرسوده
Wednesday, 4 October , 2023