پایگاه خبری توران : نغمه لر موعین موناسیبته گؤره اوخونار. نغمه لریمیزی نئچه قروپا بؤلمک اولور: امک نغمه لری امک نغمه لری اینسانلارین ان قدیم یارادیجیقلاریندان بیریسیدیر. ایلکین اینسانلار ایشلرین بیرلیکده گؤروب، باشا چاتدیراردیلار. هر ایش قوروپوندا، ایشین آغیر یوکونو یونگوللتمک اوچون بیر – بیریله اویغون طرزده موعین ریتم ایله چالیشیردیلار، هر ایش مثلا آغیر بیر […]
پایگاه خبری توران : نغمه لر موعین موناسیبته گؤره اوخونار. نغمه لریمیزی نئچه قروپا بؤلمک اولور:
امک نغمه لری
امک نغمه لری اینسانلارین ان قدیم یارادیجیقلاریندان بیریسیدیر. ایلکین اینسانلار ایشلرین بیرلیکده گؤروب، باشا چاتدیراردیلار. هر ایش قوروپوندا، ایشین آغیر یوکونو یونگوللتمک اوچون بیر – بیریله اویغون طرزده موعین ریتم ایله چالیشیردیلار، هر ایش مثلا آغیر بیر داشی دیغیرلاتماق، گمی سورمک، یئر شوخوملاماق و… دائما تیکرار اولان و نظمه تابع بیر حرکتلردیر، اینسانلارین ایش پروسه سینده موزون حرکتلری واردیر، مثلا بیر – بیری ایله ایره لی گئدیب، دالی چکیلردیلر، اللرینی بیرلیکده قووزاییب، ائندیرردیلر. ائله بو ریتملرله اویغون ایلک موسیقی لر و ایلک رقصلر یارانمیشدیر. اورتاق ایش گؤرونجه، ایشین موعین ریتمی، بدن، ال و آیاقلارین موزون حرکتی، چکیشلرین و باشقا ایش وسیله لرینین بیر – بیریله توخونما سسی، اینسان نفسلرینین بیر – بیرینه قووشوب، بیرلشمه سی موعین ریتم و هاوا یارادیر. همین هاوا و موسیقی ایله اویغون بعضا اینسانلارین آرزو، امللرینی تمثیل ائدن سؤزلر ده اورتایا چیخیر. و بئله لیکله امک نغمه لری یارانیر.
بیلدییینیز کیمی آفریقا و استرالیا و آمازون مئشه لرینده هله ده بیر پارا قبیله لر چوخ بدوی شکیلده یاشاییرلار، اونلارین حاققیندا اتنولوژیک موطالیعه لر، بیر چوخ خالق یارادیجیلیغینین منشاًینی او جومله دن امک نغمه لرینین منشاًینی آیدینلاشدیریر.
آشاغیداکی ایکی میثال امک نغمه لرینین نئجه یارانماسی حاققیندا جانلی میثال اولا بیلر.
بوتن اورتا آفریقادا شاهید اولدوغو بیر صحنه نی بیزیم اوچون بئله تصویر ائدیر:
بیر گئجه آغ دریلی بیر تاجیرین اجیر ائتدییی قارا ایشچیلر، اود یاندیریب، دؤره سینده اوتورموش، اؤز آرزو، دیلکلرینی شعر کیمی ترنوم ائدیردیلر. اونلار او قدر شعر قوشدولار کی یوخویا گئتدیلر، هر دفعه بیر نفر بیر میصراع سؤیله ییر و هامی بیر سسله پوتی – پوتی دئییردیلر ( پوتی قورد آنلامیندادیر ).
آغ دریلی ساحیل بویو گئدینجه،
پوتی – پوتی
بیز گئده ریک او ظالیمین آردینجا،
پوتی – پوتی
ظالیم بیزه الجه چؤرک وئرینجه،
پوتی – پوتی
بیز کئچه ریک دره لردن، دوزلردن،
پوتی – پوتی
بو دؤولتلی بزیرگانین دالینجا،
پوتی – پوتی
بیزده ده بیر چوخ ایش ساحه سینده او جوملهدن جوت سورنده، قویون ساغاندا، یون اییره نده، بالیقچیلیقدا، اووچولوقدا، خالچا توخویاندا و … اؤزونه مخصوص نغمه لر اوخونار.
- داش توپلاما نغمه سی
آغری داغینین اته یینه کی زمیلرده چوخلو داش وار، اکینچیلر هر ایل ایشه باشلامازدان، بیرلیکده داشلاری زمیلردن ییغیب قیراغا آتیرلار، و ایش گؤره – گؤره بو نغمه نی اوخویورلار:
باخ زمینین داشینا
وور اربابین باشینا
- کره توتما نغمه سی
کره توتماق اوچون آیرانی تولوغا دولدوروب، باشینی برک باغلاییب، ایکی طرفدن اونو چالخالارکن، بو نغمه نی اوخویارلار:
چالخا، چالخا یاغ اولسون
یاغ تولوقدا داغ اولسون
چالخایین باجی قیزلار
کؤینه یی چی – چی قیزلار
- یون اییرمه نغمه سی
قاشقایی ائللرینده قادینلارین گؤردویو ایشلردن بیری ده یون اییرمه ایشیدی، بو آغیر و یوروجو ایشی اونلار آشاغیداکی نغمهنی زومزومه ائده رک باشا چاتدیرارلار:
الیم شئر، الیم شئر
شئر گل منه مدد وئر
مدد وئره نیم یوخدور
چؤرک یییه نیم یوخدور
توْولار الیم، ایرلار دیلیم
توْولارام، ائدم گیلیم
هر رنگی بیر یاز اولسون
هر نقشه شاهباز اولسون
- دویو دؤیمه نغمهسی
قاشقایی ائلینده تویلاردا دویو پیشیررلر.دویونو آریدیب، اونون چلتیگینی آییرماق اوچون اونو سیرکو آدلی قابلارا تؤکوب، دؤیرلر. بو آغیر ایش اوچون ائلین بوتون قادینلاری و قیز گلینلری یاردیمچی اولمالیدیر. قیز گلینلر یورولماسین دئیه، بو ایش بیر نؤوع رقص کیمی ایفا اولونار، بئله کی آغاجلارین باشینا رنگلی دستمال باغلاییب، بیرلیکده دالی چکیلرلر. بیرلیکده سس – سسه وئریب، اوخویارلار:
هاینا هئلی هاینا
سیزلرده دئیین هاینا
بیزده دئرک هاینا
واری دئیه ن هاینا
او تایدا یار اوباسی
دؤیولور ناغاراسی
بوغچا گتیر گول آپار
خلوتدی باغ آراسی
کهر آتین قولونو
مخمل ائدین چولونو
بیز گلمیشیک آپاراق
سیزینگ باغین گولونو
هاینا هئلی هاینا
سیزلرده دئیین هاینا
بیزده دئرک هاینا
واری دئیه ن هاینا
بیر پارا امک نغمه لری او قدر یایغیندیر کی اونلارا موعین آدلار وئریلمیشدیر. مثلا ساغین نغمه لری، هوْلاوارلار و هانا نغمه لری.
– ساغین نغمهلری
قویون ساغاندا قویون دینج دورسون دئیه موعین نغمه لر اوخونار، بو نغمه لره ساغین نغمه لری دئییرلر.بونلارین اساس یارادیجیلاری و ایفاچیلاری، چوبانلار و ساغیچیلاردیر. اؤرنک اوچون :
ننه م، ننه م ، ننه م ، ننه م
سنی ساغان منم ، منم
گول مونجوقوم بوینوندادی
قویروغونو فراغات قوی
آیاغینی ایراحات قوی
بوینوزوندا اوزرلیگیم
ائو، ائشیگیم، بزرلیگیم
– هولاوارلار
آذربایجاندا جوت سورنده جوتچولر هولاوار آدلی ماهنیلار اوخویارلار. اؤرنک اوچون :
اؤکوز، اؤکوز، خان اؤکوز
بوینو قیزیل قان اؤکوز
چک چاییری چمندن
سنه جان قوربان اؤکوز
***
منیم کلیم ناز ائیلر
قویروق وورار توز ائیلر
چیینیله چمن سؤکر
یییه سینی شاهباز ائیله ر
***
باشینا من دولانیم
من دؤنوم ، من دولانیم
اؤلمه، اؤلمه یازیغام
کؤلگه نده من دولانیم
- هانا نغمهلری
فرش توخویانلار دا دزگاه باشیندا سس – سسه وئریب، بئله اوخویارلار:
بوردان اوزاق باکیدی
تئللری یاناکیدی
عؤمرومده بیر یار سئودیم
اودا یانیمداکیدی
***
چوخ خوش اوخور قناره
چیخمامیشام ناهاره
عؤمروم قورتولدو آللاه
چیخمادی بو کناره
***
میللت باغیندا یاتدیم
هر فیکری باشدان آتدیم
چکمه دی اون یئددی گون
بیر خالچانی چیخارتدیم
***
حیتلری شافتالی
فیرنگی دون بافتالی
سندن خواهیشدیم بودور
کئچل باشین چک دالی
***
ایلمک، ایلمک قوش ایلمک
قانادی گوموش ایلمک
من دالییا قالاندا
یئیین – یئیین دوش ایلمک
***
ایلمک ساللام، پول آللام
اربابین قیزین آللام
ارباب قیزین وئرمه سه
ایلمه یی ترسه ساللام
***
کرخانادا ایشلرم
سینامادا خشلرم
پالتاریم جیریق اولسا
دؤوره سین چیریشلرم
***
ایشلریمیز دوشدو دارا
بارماقلاریم اولدو یارا
اربابدا بیراینصاف اولا
منه وئره شاییردانا
سؤزلوک :
ایرلاماق: قاشقای دیالکتینده ماهنی اوخوماق دئمکدیر
شاهباز: تارلان، شاهین
دئرک: قاشقای دیالکتینده دئییریک آنلامیندادیر
قولون: کؤرپه آت بالاسی
چاییر: بوتا
ماج: جوتون قولو، ائرمنیجه، ماچ
تهیه و تنظیم : الهام عبادی ( دبیر سرویس تورکی )
Tuesday, 8 October , 2024